Naast het Hele Erge is er iets dat daar dichtbij komt, namelijk een boek dat wel beschikbaar, maar niet toegankelijk is. Wat doe je in zo’n geval?
Het overkomt mij met regelmaat, zo ook vandaag. Ik las in de NRC een recensie van Auke Hulst over een collectie essays van Yoshida Kenkō (c. 1283-1350), een Japanse boeddhist, die – zo begreep ik – tot rijpheid kwam door de kunst van het nietsdoen te leren. Ik zocht zijn boek The Idle Thoughts of a Recluse (1914) op en ontdekte dat het boek beschikbaar was in de Amerikaanse digitale collectie (databank Hathitrust). De collectie is in haar geheel opgenomen in onze zoekmachine Laelaps. Het gaat om vele miljoenen titels. Deze specifieke titel is echter buiten Amerika niet downloadbaar, althans niet zonder VPN-verbinding (VPN staat voor Virtual Private Network)
Met een VPN-verbinding is het net alsof je zelf in Amerika bent. Eigenlijk zet je met een VPN een netwerkverbinding op met een Amerikaanse computer die jouw zoekopdracht doorgeeft aan de databank Hathitrust. Dat is volledig legaal. Zo kon ik het boek van Kenkō toch inzien.
We leven in een wonderlijke wereld met een overvloed aan teksten die beschikbaar en ook nog eens toegankelijk zijn. Althans voor hen die Ali Baba willen heten en een VPN-sleutel bezitten. Jij kunt ook Ali Baba zijn.
Jos van Helvoort, docent aan de Haagse Hogeschool, ontwikkelde een instrument om de informatievaardigheden van studenten te toetsen. Informatievaardigheden zijn meer technisch van aard, maar maken wel onderdeel van het “onderzoekend vermogen”. Zelf heb ik de ervaring dat er te weinig aandacht geschonken wordt aan die technische aspecten (incl. kennis), die m.i. de basis vormen om iets als een “onderzoekend vermogen” te kunnen ontwikkelen. De “onderzoekende houding”, een attitude die door Maaike van den Herik en Arnoud Schuitema (2016) eerder werd beschreven aan de hand van persoonskenmerken als opmerkzaamheid, nieuwsgierigheid, bedachtzaamheid en kritische zin. Die houding, hoe fundamenteel en belangrijk, werkt in het praktisch-wetenschappelijk onderzoek minder uit als men de technisch-inhoudelijke vaardigheden mist om die gaven te exploiteren.
Het door Van Helvoort ontwikkelde instrument – de scoringsrubriek informatievaardigheden – meet zeven, technisch-inhoudelijke vaardigheden (o.a. oriënteren op onderwerp & kwaliteit van primaire & secundaire bronnen en databanken & literatuurlijst & bronverwijzingen in tekst) die nodig zijn voor het schrijven van een essay of eindscriptie.
Nuttig is zo’n instrument zeker. Ik zet het instrument regelmatig in bij studenten om zichzelf te toetsen op dat terrein. Zo’n zelfbeoordeling is een mooie (formatieve) manier van toetsen. Hoe vaardig ben je en wat wordt van je verwacht? Het beoordelingsinstrument is ook geschikt te maken voor leerlingen in de bovenbouw van het VO, zeker als eye-opener. En voor hun begeleiders: om het als instrument te hanteren de leerlingen te helpen bij de reflectie over hun, aanpak, zoekgedrag (en de verbetering daarvan).
Zo’n reflectie of zelfontdekking is misschien confronterend, maar nuttig. Het is goed in te zien dat je onbewust onbekwaam bent. Het is zoals mijn oma al zei: “alleen een leeg vat kan worden gevuld.” Je kunt groeien in je vaardigheden: van “onbewust onbekwaam” tot “bewust bekwaam”, maar je moet wel weten waar je staat. Het is daarom verstandig om pas na het self-assessment een hoorcollege over literatuuronderzoek te geven 😉
Ik ontmoette Jos van Helvoort kort voor zijn promotie, in september 2016, in zijn kamer aan de Haagse Hogeschool waar ik een vroege versie van bolas demonstreerde. Hij vond het een prachtig instrument en was zeer gecharmeerd van het gegeven dat gebruikers hun eigen zoekgedrag kunnen vastleggen en daarover reflecteren (rapportagetool).
Ik ben enthousiast over de scoringsrubriek. Vanwege de besproken “zelfontdekking”, maar ook omdat de punten van Van Helvoort een plek hebben in onze visie (en vorm en inhoud kregen in het instrument bolas).
Méér weten?
Zie: Scoringsrubriek voor informatievaardigheden (self assessment)
Het proefschrift van Jos van Helvoort – waarin de scoringsrubriek wordt onderzocht/gevalideerd – is natuurlijk ook vindbaar in Laelaps, de zoekmachine van bolas, maar “that’s another story”.
FAQ ’s – Wat is Slimmer Zoeken? (1) – Wat is een algoritme? (2)
Facebook kondigt nog meer tijdlijnveranderingen aan (2018, 31 januari). NRC-next. Geraadpleegd op 21 feb. 2018 van https://www.nrc.nl/
In januari 2018 vernieuwde Facebook de techniek achter de tijdlijn. Gebruikers krijgen voortaan meer lokaal nieuws te zien. Bovendien kunnen gebruikers binnenkort ook de betrouwbaarheid van nieuws beoordelen, zo stelt Mark Zuckerberg. Op basis daarvan krijgen ze dan meer van dat “betrouwbare” nieuws in hun tijdlijn. Dat doet het nieuwe algoritme van Facebook.
Dat zou natuurlijk heel knap zijn van die gebruikers en – als het waar is – ook van die nieuwe knop van Facebook. Maar facebookgebruikers bewezen eerder dat ze fakenieuws juist niet onderscheiden van geloofwaardig nieuws. Mark Zuckerberg bedoelt natuurlijk iets anders. Het gaat om de indruk die een lezer heeft van de betrouwbaarheid van de bron. Dat is iets anders.
Het Facebookplatform gaat niet zelf beoordelen of nieuws geloofwaardig is en stelt ook geen redactie aan – zoals bij een tijdschrift – om nieuws te beoordelen op geloofwaardigheid.
Facebook verandert wel het algoritme. Nieuws dat door gebruikers geloofwaardig wordt geacht komt bovenaan in de resultaten. Dat kan ook nepnieuws zijn dat een gebruiker geloofwaardig acht. Kortom, er verandert helemaal niets. Behalve het zoekalgoritme. Die verandering lokt wellicht méér bedrijven die hun nieuws laten aanprijzen door Facebookgebruikers en Mark Z. daarvoor betalen.
Een algoritme bepaalt de route die wordt afgelegd naar een bepaald doel. Dat gebeurt vanuit de visie van de maker van dat algoritme. Hij stelt de criteria vast en bepaalt daarmee de volgorde van de stappen. De maker van zo´n computeralgoritme is dus het eigenlijk brein achter de volgorde waarin de zoekresultaten worden gepresenteerd. Wanneer je vaak klikt op het profiel van een twitteraar (of op zijn berichten reageert), dan zal Twitter de tweets van die twitteraar bovenaan zetten, ook al verzond hij die tweets al zes uur eerder. Bij Google en Facebook gebeurt ongeveer hetzelfde.
De volgorde kun je natuurlijk ook zelf bepalen. Wanneer je met Google zoekt kun je door een specifieke zoekopdracht zelf bepalen wat wel of niet in de lijst met resultaten. Dat heet Slimmer zoeken. Met je eigen algoritme nog wel! Wat kan er leuker zijn? Zelf het heft in handen nemen in plaats van dat Google of Faceboeek of Twitter je brengt waar je misschien wel niet wilt zijn.
Later meer over Slimmer Zoeken. Meer weten en verder lezen? Zie hieronder!
Bronnen
Facebook kondigt nog meer tijdlijnveranderingen aan (2018, 31 januari). NRC-next. Geraadpleegd op 21 feb. 2018 van https://www.nrc.nl/
Geels, M. (2018, 20). Facebook laat gebruikers betrouwbaarheid bepalen. NRC. Geraadpleegd op 21 feb. 2018 van https://www.nrc.nl/
Hijink, M. (2018, 15 januari). Facebooks nieuwe News Feed is een zwaktebod. NRC [column]. Geraadpleegd op 21 feb. 2018 van https://www.nrc.nl/
Sanders, E. (2011). Eerste Hulp bij e-Onderzoek voor studenten in de geesteswetenschappen: Slimmer zoeken, slimmer documenteren. Geraadpleegd op https://openaccess.leidenuniv.nl/handle/1887/17774
Jorge Luis Borges schreef ooit een verhaal over de Bibliotheek van Babel, een oneindige boekentafel die alle denkbare boeken bevat. De eindeloosheid voor een eindig mens. De fantasie van Borges lijkt best wel een beetje op de digitale werkelijkheid van vandaag. Er zijn veel vrij toegankelijke databanken met miljoenen oude en nieuwe e-books: Hathitrust, DBNL, Gutenberg, DOAB etc.. De titels uit die databanken zijn ook binnen BOLAS beschikbaar.
Wie deze en andere collecties doorzoekt stuit soms op het probleem dat het digitale boek in Nederland niet beschikbaar is. In Amerika is het exemplaar vrij van auteursrechten, maar in Nederland niet. Je kunt dan natuurlijk je reispapieren pakken om in Los Angeles naar de blues te luisteren en intussen het boek downloaden. Het kan ook anders: met een VPN-netwerk
Een Virtual Private Network is een goedkope manier om je netwerk uit te breiden naar andere werelddelen. Je kunt “doen alsof” je elders bent, bijv. op het eiland Tristan da Cunha zit of in IJsland of waar ook in de wereld. Je computer maakt verbinding met een computer elders en krijgt het IP-adres van de locatie van je keuze. Dit betekent ook dat je online privacy beter is beschermd. En daarnaast kun je ook boeken downloaden die onder de Amerikaanse of een andere jurisdictie vallen.
Het gebruiken van een VPN-verbinding is volledig legaal. Door de VPN verbinding wordt de privacy van de internetgebruiker verhoogd, terwijl Google niet meer weet waar je zit. Er is ook een nadeel. De internetsnelheid neemt af. Die afname van de snelheid is afhankelijk van de prijs/kwaliteit verhouding van de gekozen VPN-verbinding.
Lezende engelen trekken zich niets aan van fysieke grenzen, ook niet van tijdsgrenzen, landsgrenzen of andere bepalingen. Zij verzamelen boeken uit alle tijden en plaatsen. Zo ook de Engel in de bibliotheek van Babel: die leest en peinst.
Wij maken op deze website gebruik van cookies. Zodra u verder scrolt, gaat u hiermee akkoord.OkLees meer
Privacy & Cookies Policy
Privacy Overview
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
