Bolas werkt samen met onder meer de Duitse zoekmachine BASE en DOAJ aan het verbeteren van de beschikbaarheid en toegankelijkheid van de wetenschap. De inhoud van genoemde databanken is – met ruim twintig andere databanken (totaaloverzicht) – in Laelaps opgenomen. Bij de nieuwste update zijn meer dan honderdvijftig miljoen bronnen geïndexeerd. Klik op het logo om direct naar Laelaps te gaan.
Zoeken levert vaak enorm veel treffers op. Dat geldt ook bij het gebruik van een databank. Hoe kun je dit aantal beperken? Wat moet je doen om preciezer te zoeken? Hoe krijg je minder treffers met een hogere kwaliteit?
Vier tips
Een voorbeeld: Henriette B. is geïnteresseerd in de nieuwste Open Access publicaties (vanaf januari 2020) over toepassingen van artificial intelligence binnen de medische sector. Haar zoekopdracht beperkt ze tot actuele bronnen (vanaf 2020). Ze gebruikt twee zoektermen. Verder zoekt ze alleen in de databank DOAJ (via Laelaps). Aantal zoekresultaten: van 15 (op 11 februari 2020) tot 157 (op 18 juni 2020).
In het gegeven voorbeeld gebruikt Henriette B. alle eerdere tips:
De grondslagen van het booleaanse zoeken (zoeken met AND, OR en NOT) zijn ontleend aan de inzichten van de wiskundige en logicus George Boole (1815-1864).
Update: 18 juni 2020
In Laelaps, de zoekmachine van BOLAS, is de inhoud van meerdere databanken opgenomen, waaronder die van Nardis.
In de databank Narcis zijn vrijwel alle publicaties van wetenschappers aan Nederlandse Universiteiten te vinden. Vaak zijn die publicaties openbaar toegankelijk. De Nederlandse overheid streeft er naar om wetenschappelijke publicaties voor iedereen beschikbaar te maken (Open Access).
In Narcis vind je niet alleen wetenschappelijke artikelen, proefschriften en rapporten. Je kunt ook van alle denkbaar onderwerp nagaan wie daarbij betrokken zijn en waar ze werken. Die gegevens (organisaties, personen) vind je niet in Laelaps. Als je dit weet, vind je sneller betrouwbare bronnen. Immers, in de databank Narcis wordt alleen de productie van wetenschappers opgenomen.
Hier vind je het overzicht van personen die zich volgens Narcis bezighouden met “kunstmatige intelligentie“. Je kunt het aantal zoekresultaten verder beperken door op vakgebied te zoeken, bijv. classificatie geesteswetenschappen.
Notabene: bedenk dat je zowel Engelstalige als Nederlandstalige termen kunt gebruiken (en combineren). Zie het bovenstaande voorbeeld over “kunstmatige intelligentie” (Engels en Nederlandse terminologie in combinatie met OR. #Tips
Met BOLAS kun je snel een overzicht vinden met alle databanken met boeken, zgn E-books. Dit kunnen oudere gedigitaliseerde boeken zijn, maar ook nieuwe.
Ben je lid van de Koninklijke Bibliotheek dan krijg je in het overzicht ook die databanken te zien, waaronder Ebook Central. Dat is één van mijn favoriete databanken met nieuwe boeken. In het rijtje zie je een aantal databanken in een groene balk staan. Die kun je met Laelaps doorzoeken, zoals DOAB en Hathitrust.
Bij het zoeken in databanken is het handig om gericht te zoeken (bijv. op datering) en ook citatietekens te gebruiken. Je sluit daarbij een hoop resultaten uit. Zelf noteer ik mijn zoekstrategie altijd. Dan kan ik die achteraf ook beter verantwoorden naar mijn lezers. Hier vind je bijvoorbeeld het resultaat van een zoekopdracht naar het gendervraagstuk (vanaf 2015) in de databank DOAJ.
Krijg je te weinig resultaten dan kun je natuurlijk altijd soepeler zijn in je criteria. Meestal zijn het te veel resultaten en is het handiger om je zoekopdracht specifieker te maken. Wat wil je weten? Iets over genderrollen in de geschiedenis, dan is deze zoekopdracht misschien handiger. Probeer uit, experimenteer en wees kritisch op je zoekstrategie.
Veel plezier bij het zoeken naar literatuur in Laelaps.
De Open Access beweging – die vrije toegang tot de wetenschap nastreeft – heeft met de databank DOAJ een groot succes behaald. Iedereen kan zich op de hoogte stellen van de resultaten van de wetenschap. Een goed ding in een tijd van fakenews. Als je wilt kun je je informeren.
Het gaat op dit moment om meer dan 14.000 wetenschappelijke tijdschriften en meer dan vierenhalf miljoen artikelen. De databank DOAJ – met de daarin opgenomen artikelen en tijdschriften – is ook geïndexeerd door onze zoekmachine Laelaps. Dat is een belangrijk onderdeel van BOLAS. Laelaps wordt wekelijks aangevuld met nieuwe artikelen.
Klik hier om in Laelaps uitsluitend te zoeken naar artikelen die afkomstig zijn uit de DOAJ (let op: m.n. Engelstalige artikelen)
Base behoort met Google Scholar tot de grootste academische zoekmachines. Base is ontwikkeld aan de universiteit van Bielefeld (Noordrijn-Westfalen). Ze hebben een groot aantal Open Access bronnen. Je kunt Base hier doorzoeken. Base geeft de door haar geïndexeerde bronnen ook door aan onze zoekmachine Laelaps.
Op een aantal punten is Base machtig veel interessanter dan Google Scholar, m.n. voor historisch onderzoek. Zo heeft Base naast hedendaagse universitaire bronnen ook een groot aantal bronnen vanaf ca. 1500 geïndexeerd en toegankelijk gemaakt. Google Scholar begint pas vanaf ca. 1990, maar fijn dat deze bronnen met Base wel toegankelijk zijn. In het voorbeeld (klik op bovenstaande afbeelding) zoek ik naar de verhandeling van Erasmus over het Nieuwe Testament. Het eerste resultaat is een vondst in de bibliotheek van de universiteit van Leuven.
Zoals gezegd geeft Base haar bronnen door aan bolas en daar zijn wij blij mee. Elke week worden er nieuwe bronnen opgehaald, geïndexeerd en opgenomen in onze zoekmachine Laelaps. Binnen Laelaps kun je desgewenst uitsluitend naar bronnen van Base zoeken. Kies je echter voor een zoekactie in alle opgenomen databanken dan kun je uit de logo’s naast de items opmaken wat de exacte herkomst is van de resultaten.
De DBNL is een goudmijn van de Nederlandse literatuur en geschiedenis. Het gaat om teksten van auteurs uit het Koninkrijk der Nederlanden en voormalige (gekoloniseerde) gebiedsdelen. Dit betekent dat er ook teksten uit Suriname, Indonesië, Vlaanderen zijn opgenomen.
In Laelaps, de zoekmachine van bolas, zijn meer dan zesduizend titelbeschrijvingen van de DBNL-collectie van e-books (pdf-format) te vinden. Hier vind je – bij wijze van voorbeeld – de gedigitaliseerde collectie van de auteur Albert Helman. Aardig om bijvoorbeeld in een leesproject te bewaren en met anderen te delen.
Op de website van de DBNL is natuurlijk veel meer te vinden, waaronder de verzameling kinderboeken (méér dan zevenduizend items), de al genoemde collectie e-books en de Atlas van de Nederlandse literatuur. In die Atlas kun je de auteurs vinden die in je dorp of stad zijn geboren of overleden.
De DBNL is een schitterende parel op de kroon van de Nederlandse literatuur.
Met de nieuwe bolasknop kun je direct in Laelaps (en Google Scholar) zoeken. Het pictogram van Laelaps staat bovenaan in het midden.
Met Laelaps zoek je in méér dan twintig databanken tegelijk (Narcis, DOAJ, BASE, Hathitrust, EThOS, Open Dissertations, HBO-kennisbank en nog veel meer).
Het is belangrijk om vooraf over je zoekcriteria na te denken (bijv. recente bronnen, het gewenste type bron etc.). Dit levert een betere kwaliteit aan zoekresultaten op omdat je zelf – op basis van je informatiebehoefte – de zoekcriteria vaststelt.
In Laelaps, Google Scholar en ook in de meeste andere databanken kun je met zoekcommando’s en Booleaanse operatoren werken. In blogs van BOLAS staat meer informatie over zoeken, het gebruik van zoekcriteria (Booleaans zoeken & slimmer zoeken) in databanken en op google.
Laelaps is de zoekmachine die BOLAS zelf ontwikkelde. Een handige tool die meerdere databanken tegelijk kan doorzoeken (BASE, HBO-kennisbank, DOAJ etc). Je kunt hier alle databanken zien die Laelaps doorzoekt.
Het is belangrijk dat je slim zoekt binnen Laelaps, bijv. op jaartal en op meerdere trefwoorden. Hier een voorbeeld van zo’n combinatie. Drie opmerkingen over de zoekopdracht:
Het zoeken met commando’s (zoals het + teken of OR binnen Laelaps) noemt men Booleaans zoeken. De techniek is vernoemd naar George Boole (1815-1864), een wiskundige en logicus.